🐷 Ses Bilgisi Kaçıncı Sınıf Konusu

9OWi5qL. Sınıf Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi 32 Farz dosyası, 4. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Sunuları bölümünde 32 farz nelerdir ve açıklamaları?2 32 farzı gösterir misin?3 32 farzı kim belirledi?4 32 farz ve 54 farz Nelerdir?5 32 farzı bilmeyenin nikahı olur mu?6 Farz nedir kaça ayrılır?7 Imanın şartı 6 Nedir?32 farz nelerdir ve açıklamaları?32 farz çok önemlidir ve toplam 6 başlık altında incelenir. 32 farz, dinimizde yapılması gereken en temel farzlardan birisidir. 32 farz; İmanın şartları 6, İslam'ın şartları 5, Namazın farzları 12, Abdestin farzları 4, Guslün farzları 3 ve Teyemmümün farzları 2 olmak üzere toplamda 32 farzdan farzı gösterir misin?1- Yüzü yıkamak. 2-Elleri dirseklere kadar yıkamak. 3-Başın dörtte birini mesh etmek. 4-Ayakları topuklarla birlikte yıkamak….İftitah tekbiri. Kıyam. Kıraat. Rükû Secde. Kade-i 18, 202132 farzı kim belirledi?İbrâhim Hurrem'in 32 Farz Manzûmesi Çankırılı İbrahim Hurrem İslam Dininin temel farzlarını içeren 32 farzını anlattığı manzumesinde sıralama şu şekildedir İslam'ın şartı 5, imanın şartı 6, guslün şartı 3, abdestin şartı 4 ve namazın şartı 12 olup bunun 6'sı içinden 6'sı farz ve 54 farz Nelerdir?54 Farz Nelerdir, Hangileridir?Allahü teâlâyı bir bilip, Onu hiç unutmamak. … Helalinden yiyip vakit namaz nifastan ve cünüplükten rızkına, Allahü teâlânın kefil olduğuna temiz elbise tevekkül ederek farzı bilmeyenin nikahı olur mu?Her Müslümanın dinini doğru bir şekilde yaşayabilmesi için, kendisine lazım olan bilgileri öğrenmesi gerekir. Bununla birlikte 32 farzı bilmek, nikahın sahih olması için gerekli olan şartlardan olmadığından bunları bilemeyenlerin de nikahı nedir kaça ayrılır?Farz iki kısma ayrılır. Bu kısımlar farz-ı ayn ve farz-ı kifâye şeklinde olur. Bununla birlikte farzın, farz-ı kat'î ve farz-ı zannî şeklindeki kısımları da mevcuttur. Farz-ı ayn, mükellef olanlardan her birinin yapması gereken şartı 6 Nedir?*İmanın Şartları 6 altı tanedir. Bunlar sırasıyla; Allah'ın Varlığına ve Birliğine İman, Meleklere İman, Allah'ın Kitaplarına İman, Peygamberlere İman, Ahiret Gününe İman ve Kadere İman şeklindedir. TYT konuları neler? TYTde toplam soru sayısı 120 ve sınavın süresi 135 dakikadır. TYT konuları arasında matematik, Türkçe, biyoloji, fizik, coğrafya, kimya, tarih, din kültürü ve felsefe yer almaktadır. TYT hangi konudan kaç soru? Toplamda 40 sorudan oluşmaktadır. TYT sınavında 40 soru Türkçe dersinden 40 soru matematik dersinden, 40 soru Fen bilimleri ve 40 soru sosyal bilimler dersinden sorular gelmektedir. 40 soruluk Türkçe dersinin genellikle bir kısmı anlama dayalı sorulardır. Geriye kalan sorular ise dil bilgisinden oluşmaktadır. AYT konuları nedir? AYT sınavı öğrencilerin kendi alanlarında sahip olduğu başarıyı ölçmektedir. Toplamda 160 soru bulunur ve öğrencilerin toplam süresi 180 dakikadır. YKS’nın 2. Oturumu olan AYT konuları arasında matematik, edebiyat, fizik, biyoloji, kimya, tarih, coğrafya, felsefe, geometri ve din yer almaktadır. TYT kaçıncı sınıf konuları? TYT hangi sınıf? TYTde genellikle 9 ve konuları yer almaktadır. AYT’de ise daha çok 11 ve konuları yer almakta. Alan Yeterlilik Testinde AYT 40 Matematik, 40 Fen Bilimleri, 40 Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 ve 40 Sosyal Bilimler-2 sorusu çıkmaktadır. TYT Konuları 2022 nelerdir? 2022 TYT Sınavı Türkçe Konuları Sözcükte Anlam. Cümlede Anlam. Paragrafta Anlam. Ses Bilgisi. Yazım Kuralları Noktalama İşaretleri. Sözcükte Yapı İsimler Adlar TYT de 60 net kaç puan? TYT 60 net 301,548 puan getiriyor. 2022 TYT hangi konudan kaç soru? Birinci Oturumda yapılacak Temel Yeterlilik Testi TYT’nde; 40 Türkçe,Sosyal Bilimler 20 soru; Tarih5 soru,Coğrafya5 soru,Felsefe5 soru,Din Kültürü 5 soru toplam 20 soru ve 40 Temel Matematik, Fen Bilimleri 20 soru; Fizik7 soru,Kimya7 soru,Biyoloji6 soru olmak üzere toplam 120 soru sorulacaktır. 2022 AYT konuları nelerdir? 2022 AYT Sınavı Konuları Matematik alanında toplamda 30 tane soru çıkmaktadır. Fonksiyonlar. Polinomlar. Dereceden Denklemler. Karmaşık Sayılar. Parabol. Eşitsizlikler. Permütasyon. Kombinasyon. AYT de 300 puan kaç net? 2020 YKS’de 300 Puan Üstü Almak İçin Kaç Net Gerekir? TYT 16 net iken, AYT en az 57 net üstünde olmalıdır. TYT 9 ve 10 sınıf konuları mı? Öncelikle TYT sınavında 40 Temel Matematik, 40 Temel Türkçe, 7 fizik, 7 kimya, 6 biyoloji ayrıca 5 din, 5 felsefe, 5 tarih ve 5 coğrafya olmak üzere toplam 120 soru sorulacak. Bu sınavda genel olarak 9 ve 10. sınıf konuları karşımıza çıkıyor. 11 sınıf TYT mi AYT mi? TYT hem 11. sınıf hem 12. sınıfta AYT konularının yanında devam etmeli. Çünkü TYT çalışıp bitirebileceğimiz bir sınav değil süreç içinde sürekli ilgilenilmesi gereken bir sınavdır. TYT 2022 ne zaman? 2022 YKS OTURUMLARI TYT, 18 Haziran 2022 Cumartesi günü yapılacaktır. TYT 50 net kaç sıralama? TYT 30 net 200,087 puan getiriyor. TYT 40 net 233,592 puan getiriyor. TYT 50 net 266,973 puan getiriyor. 63 net kaç puan? Toplam 63 net yapan adayın puanı ve yüzdelik dilimi ise 6,24′ tür. Toplam 82 net yapan aday puan ve yüzdelik dilime girmektedir. TYT konuları neler 2022? 2022 TYT Sınavı Türkçe Konuları Sözcükte Anlam. Cümlede Anlam. Paragrafta Anlam. Ses Bilgisi. Yazım Kuralları Noktalama İşaretleri. Sözcükte Yapı İsimler Adlar Bu dersimizde 9. Sınıf Ses Bilgisi ve Telaffuz konusunu detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Bu konu ile ilgili olarak dikkat etmeniz gereken bir husus şudur ki; aşağıda yer alan kavram bağlamı sizin mevcut ders müfredatından farklı olsa da ancak sitemizin anlatımımız daha kapsayıcı derse başlamadan önce 8. Sınıf konu anlatımları ile daha önce işlediğiniz konulara bakmak ve hafızanızı tazelemek Sınıf Ses Bilgisi ve Telaffuz konusunun sonunda aşağıdaki kazanımları elde edecek ve aşağıda yer alan soruların cevaplarına ulaşmanızı nedir? Ses uyumları nelerdir? Ses ile telaffuz arasındaki ilişki nasıl anlaşılır?Türkçe’de vurgu ve tonlama nasıl yapılır? Ses akışı ve ses terbiyesi nedir?Türkçedeki seslerin özellikleri nelerdir?Türkçedeki ses uyumlarının oluşumu nedir?Ses ve telaffuz ilişkisinin belirlenişi nasıl gerçekleştirilir?Vurguyla ilgili kurallar uygulanışı ifadenin gerektirdiği biçimde tonlama yapılışıSes akışını bozan durumlarSes terbiyesi ve konuşma biçiminin nasıl gerçekleştiğiKonu İçeriği1 Ses Türkçede Seslerin Ünlüler ve Ünlü Ünsüzler ve Türkçenin Başlıca Ses Özellikleri2 Türkçede Başlıca Ses Ünsüzlerle İlgili Ses Ünsüz Benzeşmesi Ünsüz Sertleşmesi / Ünsüz Uyumu Ünsüz Yumuşaması Değişimi Ünsüz Ünsüz Dudak Ünsüzlerinin Kaynaştırma Harfleri Koruyucu Ünsüzler Ek Ünsüz Göçüşmesi Yer Değiştirme, Metatez Ünlülerle İlgili Ses Ünlü Ünlü Ünlü Türemesi3 Telaffuz Söyleyiş Ses ve Seslerin Boğumlama ve Boğumlama Ek Asalak Ağır Kelime Cümle Anlam Duyuş TonlamasıSes bilgisi, dilsel seslerin öğelerini araştırır; araştırma alanı, konuşulan dildir. Akciğerlerden gelen havanın boğazda oluşturduğu titreşime ses denir. Ses, dilin işlevli en küçük birimidir. Harf ise sesin yazıdaki karşılığıdır. Bir dildeki harflerin belirli bir sıraya dizilmiş bütününe alfabe denir. Ses bilgisinin inceleme alanları ses, harf, seslerin anlam ayırıcı özelliği, ünlüler, ünsüzler, ses dizimi, ünlü ve ünsüzlerle ilgili kurallar, sesler arasındaki etkileşimler, ses değişimleri, ses Seslerin SınıflandırılmasıDildeki sesleri gösteren ve alfabeyi oluşturan işaretlere harf denir. Yani harf, sesin yazıdaki karşılığıdır. Bir dildeki harflerin belirli bir sıraya dizilmiş bütününe alfabe denir. Alfabede bulunan harflerin dilin her sesini temsil edebilmesi alfabesi, Lâtin harfleri esas alınarak Lâtin alfabesindeki “q”, “x” ve “w” harfleri alınmamış; bu alfabeye “ğ”, “i”, “ş” sesleri eklenmiştir. oluşturulmuştur. Türk alfabesinde 29 harf bulunmaktadır. Bunların 21 tanesi ünsüzleri, 8 tanesi de ünlüleri karşılar. Türk alfabesi, her ses için ayrı bir harf ve her harf için ayrı bir ses ilkesine göre düzenlenmiştir. Buna göre dilimiz, yazıldığı gibi okunan, okunduğu gibi yazılan bir Harflerin Yazımı A B C Ç D E F G Ğ H İ I J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y ZKüçük Harflerin Yazımı a b c ç d e f g ğ h i ı j k l m n o ö p r s ş t u ü v y zBir dilde bulunan sesler, o dilin ses dağarcığını oluşturur. Türkçenin ses dağarcığını da 29 ses oluşturur. Türk alfabesindeki harfler, gösterdikleri seslerin ağızdan çıkışına göre “ünlü sesli” ve “ünsüz sessiz” olmak üzere ikiye ve ÖzellikleriÜnlüler, ses yolunda bir engele uğramadan çıkan seslerdir. Bunlar tek başına okunur ve heceleri sekiz tane ünlü harf vardır a, e, ı, i, o, ö, u, üÜnlüler, söyleniş özelliğine, dilin ve ses yolunun aldığı biçimlere göre değişik özellikler gösterir– Kalın ünlüler a, o, u, ı, dilin geriye çekilmesiyle; ince ünlüler e, ö, ü, i, dilin ileri doğru itilmesiyle oluşur.– Dudaklar düz durumdayken çıkan ünlüler düz a, e, ı, i; toplanıp yuvarlaklaşmasıyla oluşan ünlülerse yuvarlak o, ö, u, ü ünlüdür.– Alt çenenin açık ve ağız boşluğunun geniş durumunda çıkan ünlüler geniş a, e, o, ö; alt çene az açık ve ağız boşluğu darken çıkan ünlüler de dar ı, i, u, ü UyumlarıTürkçede, ünlülerin kalınlık-incelik ve düzlük-yuvarlaklık, darlık-genişlik durumuna göre iki çeşit ünlü uyumu Büyük Ünlü Uyumu Türkçe bir sözcükte ilk hecenin ünlüsü kalın ise a, ı, o, u, sonraki hecelerin ünlüsü de kalın a, ı, o, u; ilk hecedeki ünlü ince ise e, i, ö, ü, sonraki ünlüler de ince e, i, ö, ü olur. Bu özelliğe büyük ünlü uyumu Ünlülerin Özelliklerisa – vur – mak kalın – kalın – kalınbü – zül – mek ince – ince – İncegöl – ge – lik ince – ince – incedo – lay – lı kalın – kalın – kalın2 Küçük Ünlü Uyumu Ünlülerin düzlük-yuvarlaklık, darlık-genişlik bakımından uygunluğudur. Bu kurala göre; Türkçede düz ünlülerden a, e, ı, i sonra düz ünlüler a, e, ı, i gelir. Yuvarlak ünlülerden o, ö, u, ü sonra ya düz- geniş ünlüler a, e ya da dar-yuvarlak ünlüler u, ü gelir. Küçük ünlü uyumu aranırken heceler bir önceki heceye göre Ünlülerin Özelliklerige – ri – lim düz-geniş, düz-dar, düz-darbuğ – day – lı yuvarlak-dar, düz-geniş, düz-darkor – ku – luk yuvarlak-geniş, yuvarlak-dar, yuvarlak-daryö – ne – tim yuvarlak-geniş, düz-geniş, düz-darÜnsüzler ve ÖzellikleriÜnsüzler, ses yolunda bir engele çarparak çıkan seslerdir. Bunlar ünlülerle birleşmedikçe yirmi bir ünsüz harf vardırÜnsüz Harflerb, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, I, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z– Türkçede ünsüzler, ses tellerinin titreşime uğrayıp uğramamasına göre sert ünsüz ses telleri titreşmeden oluşur ve yumuşak ünsüz ses tellerinin titreşmesiyle oluşur olmak üzere ikiye ayrılırSert Ünsüzler ç, f, h, k, p, s, ş, tYumuşak Ünsüzler b, c, d, g, ğ, j, I, m, n, r, v, y, z– Ünsüzlerin oluşumu sırasında ses yolu ya kapalıdır ya da dardır. Buna göre ünsüzler ikiye ayrılır 1 Sürekli Ünsüzler Ses yolunun daralma durumunda oluşan ünsüzlerdir. 2 Süreksiz Ünsüzler Ses yolunun kapalı durumunda oluşan Ünsüzler f, ğ, h, j, I, m, n, r, s, ş, v, y, zSüreksiz Ünsüzler b, c, ç, d, g, k, p, t– Bir ünsüzün boğumlanma ciğerlerden gelen havanın, ağız ve burundaki çeşitli nokta ve bölgelerde engellemeye uğrayarak ses olarak çıkması noktasına o ünsüzün çıkağı denir. Çıkak bakımından ünsüzler dörde ayrılırDudak Ünsüzleri b, f, m, p, vDiş Ünsüzleri c, ç, d, j, n, s, ş, t, zDamak Ünsüzleri g, ğ, k, I, r, yGırtlak Ünsüzleri hTürkçenin Başlıca Ses Özellikleri– Türkçe sözcükler büyük ve küçük ünlü uyumuna uyar. Ancak bu kurala uymayan çok az sayıda sözcük ve ekler kabuk, sabun, yağmur, hamur, samur, tavuk…– Türkçe sözcüklerde ilk heceden sonra ikinci üçüncü hecelerde o, ö ünlüsü balkon, doktor, atom, konsol, radyo, röportaj, römork…– Türkçede uzun ünlü cühela, nâme, âlim, âşık, ucûbe, heyûla, hâkim, kâmil…– Türkçede iki ünlü yan yana şiir, saat, faal, fiil, naat, kanaat, maalesef, teessüf, taaccüp…– Türkçe sözcüklerde f, h, j sesi faiz, efdal, efor, hakem, haber, jilet, jargon, ajanda, müjgân…– Türkçede c, ğ, I, m, n, r, v, z sesleri sözcüğün başında cennet, ğadab, lâhika, mâşuk, nur, ruhsat, vazife, zarafet…– Türkçede sözcük başında iki ünsüz yan yana spor, flüt, tren, plaket, trafik, kredi, kriter, prens, flama…– Türkçede sözcük kökünde aynı cinsten iki ünsüz yan yana cadde, şiddet, sıhhat, tasavvuf, millet, hürriyet, ciddi, hisse…– Türkçede sözcük sonunda b, d, c, g sesleri hitab, ferd, derd, Hac, miraç, ihraç, reng, ceng…– Türkçede, yabancı dillerden gelmiş “b, c, d, g” sesleriyle biten sözcüklerin bu sesleri “p, ç, t, k” seslerine hitap, ilaç, hariç, renk, cenk…Bu kural, karışıklığa yol açmaması için bazı sözcüklerde bitkiOd ateşSaç baş derisini kaplayan kıllarSac yassı demir-çelik ürünüHaç Hristiyanlığın sembolüHac İslam’ın şartlarından biri Türkçede Başlıca Ses OlaylarıÜnsüzlerle İlgili Ses OlaylarıÜnsüz Benzeşmesi Ünsüz Sertleşmesi / Ünsüz UyumuSert ünsüzlerden biriyle f, s, t, k, ç, ş, h, p biten bir sözcükten sonra yumuşak ünsüzle c, d, g başlayan bir ek gelirse ekin başındaki yumuşak ünsüzler ç, t, k şeklinde değişerek – cı – kitapçıkadayıf – cı – kadayıfçıbalık – cı – balıkçıbilmiş – cesine – bitmişçesinekülah – da – külahtaİzmit’ – den – İzmit’ten2014’ – de – 2014’teüret – gen – üretkenseç – gi – seçkiyetiş –gin – yetişkinÜnsüz Yumuşaması DeğişimiSüreksiz sert ünsüzlerden biriyle p, ç, t, k biten bir sözcükten sonra ünlüyle başlayan bir ek gelirse süreksiz sert ünsüzler yumuşayarak b, c, d, g, ğ ye dönüşür,çorap –ı – çorabımatkap – ın – matkabınyargıç – a – yargıcailaç – ım – ilacımşerit – e – şeridegit- ip – gidipdenk – im – dengimyumak –ı – yumağıÜnsüz TüremesiBazı sözcüklerde, “olmak” veya “etmek” yardımcı eylemiyle birleşik eylem oluşturulduğunda ya da bu sözcüklere ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde ünsüz türemesi + etmek – affetmekhis + etmek – hissetmekred + etmek – reddetmekhal + olmak – hallolmakzan – ımca – zannımcahat – ınızın – hattınızınÜnsüz Düşmesik ünsüzüyle biten bazı sözcükler -cık, -cik, -cuk, -cük, -cek, -cak, -I eklerinden birini aldığında, sondaki k ünsüzü – cık – ufacıktefek – cik – tefecikküçük -l – mek – küçülmekbüyük – cek – büyücekalçak – cık – alçacıkalçak -l – mak – alçalmakyüksek -l – mek – yükselmekDudak Ünsüzlerinin BenzeşmesiDudak ünsüzlerinden olan b, kendinden önce gelen diş ünsüzü olan n’yi, dudak ünsüzü olan m’ye – saklambaçdolanbaçlı – dolambaçlıtenbel – tembelsünbül – sümbültanbur – tamburpenbe – pembeKaynaştırma Harfleri Koruyucu ÜnsüzlerTürkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana bulunmadığından, ünlüyle biten bir sözcüğe ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde sözcükle ek arasına y, ş, s, n kaynaştırma ünsüzlerinden biri – y – a durum ekinden önceoda – s –ı iyelik ekinden öncehırka – n – ın tamlayan ekinden öncesancı – y – ı durum ekinden önceyedi – ş – er üleştirme sayı sıfatı ekinden önceÜnlüyle biten bir sözcüğe idi, imiş, ise ek eylemleri, ile sözcüğü ve iken eki birleşik yazıldığı zaman araya y koruyucu ünsüzü girer ve bunların başındaki i sesleri + i – di – kalfaydıkalfa + i – miş – kalfaymışkalfa + i – se – kalfaysakalfa + i – le – kalfaylakalfa + i – ken – kalfaykenEk UlamaSözcüklerin sonundaki ünsüzlerin bir sonraki sözcüğün başındaki ünlülere ulanarak bağlanarak taş atarak denizlerimeHalka halka genişleyen anıların kaldıGirdin çıkmamak üzere dehlizlerimeBirden yaşamanın hızı azaldıÜnsüz Göçüşmesi Yer Değiştirme, MetatezBazı ünsüzlerin yer değiştirmesidir. Türkçede daha çok, r ve I ünsüzlerinin bulunduğu sözcüklerde, birinci hecenin sonundaki sesle, ikinci hecenin başındaki ses, birbirinin yerine geçer. Bu durum konuşma dilinde, daha çok da ağızlarda Yazımı / Göçüşme kirpik kiprikkibrit kirbitköprü körpütoprak torpakbayram baryamyanlış yalnışyalnız yanlızçömlek çölmekÜnlülerle İlgili Ses OlaylarıÜnlü DüşmesiSon hecesinde dar ünlü bulunan bazı sözcükler, ünlüyle başlayan bir ek aldığında son hecedeki dar ünlü – um boynumizin – inizle izninizleşehir – e şehrehüzün – ümü hüznümüemir – iniz emrinizomuz – una omzunaağız – ından ağzındanBazı sözcükler yapım eki alırken ünlü kaybına – ılık ayrılıksızı – layan sızlayanileri – lemek ilerlemekyumurta – lamak yumurtlamakkıvır – ım kıvrımkavur – ulmak kavrulmakdevir – im devrimoyun – ayan oynayanuyu – gu uykuSon hecesinde dar ünlü bulunan bazı sözcüklerle “olmak” ve “etmek” yardımcı eylemiyle bileşik eylem oluşturulurken dar ünlü + etmek sabretmekemir + etmek emretmekkeşif + etmek keşfetmekhapis + olmak hapsolmakkayıt + olmak kaydolmakkayıp + olmak kaybolmakÖNEMLİ NOTBazı sözcüklerin birleşmesinde dar ünlülerin düştüğü + ata kaynatacuma + ertesi cumartesikahve + altı kahvaltıne + için niçinne + asıl nasılÜnlü DaralmasıTürkçede geniş ünlüyle a,e biten bir sözcük -yor eki aldığında o sözcüğün geniş ünlüsünü ı, i, u, ü ’ ye çevirerek – yor arıyorbulma – yor bulmuyorgözle – yor gözlüyorsula – yor suluyoriçme – yor içmiyorÜnlü Türemesi-cık, -cik eki alan bazı sözcüklerde ek ile sözcüğün arasında a, e, ı, i ünlülerinin türediği – cık azıcıkbir – cik biricikgenç – cik – gencecikdar – cık daracıkTelaffuz SöyleyişTelaffuz, en geniş anlamıyla konuşmayı sağlayan hareketlerin tümüdür. Dar anlamıyla dil seslerini çıkarma olayıdır. Telaffuz sırasında pek çok organ görev alır. Beyinle konuşmayı sağlayan organlar bir bütün olarak çalışır. Konuşma sırasında ses organlarının gırtlak, ses telleri, küçük dil, damak, dil, dişetleri, dudaklar, geniz vb. hepsi birden rol oynar. Bu organların hepsine birden konuşma aygıtı adı verilir. Ses için gerekli hava solunum organlarınca sağlanır. Soluk alıp verme sırasında da adeta bir körük gibi çalışan ciğerlere hava dolup boşalır. Bu sırada diyafram adı verilen kubbe biçimindeki kas demeti, göğüs kaslarını ve ciğerleri genişletip daraltır. Konuşma sırasında soluk borusu yoluyla ciğerlerden gelen hava gırtlaktaki ses tellerine çarpar ve onları titreştirir. Titreşen hava daha sonra sese ve Seslerin KullanımıKonuşmada seslerin özelliklerini bilmek, onları doğru ve güzel telaffuz etmek son derece önemlidir. Bu yüzden konuşurken dili, belirlenen amaç doğrultusunda kullanmak için çeşitli yöntemlere başvurulur. İnsanın kendisini ifade etmesi, çervesindekileri anlaması, onlarla duygu, düşünce, tasarım ve inançlarını paylaşması konuşma ile gerçekleşir. Ayrıca insan, üyesi olduğu toplumla konuşma aracılığıyla dil kurallarına bağlı ses akışıyla gerçekleşir. Ses akışını doğru etkili, yerinde kullanmak, konuşmayı güzelleştirir; iletişimin amacına ulaşmasını sağlar. Ses akışı hece, kelime, kelime grupları ve cümlelerde dil birliklerine yüklenen duygu değeriyle gerçekleşir. Zaten dil göstergelerinin bir yönü gösterilen olarak adlandırılan anlam değerlerinden, diğer yönü de gösteren durumundaki seslerden ve ses değerlerinden oluşur. Bu ses ve anlam birlikte vardır. Her anlam kendine özgü sesi, her ses de kendine özgü anlamı beraberinde getirir. Konuşma bu birlikteliğin sağlandığı ise bu etkinlikte dildeki sesleri anlama göre yorumlama becerisidir. Burada ses ve ses akışının önemi açıkça ortaya çıkar. Ses ve ses akışının yorumlanışı söyleyişe kişisellik kazandırır. Bunun için herkes söyleyişiyle kendi kimliğini, mizacını, kültürünü seslendirir denilse yeridir. Öyleyse sesin özellik ve değerlerinin tanınması, konuşan kişinin sesle ilgili kusurlarını düzeltmesi ve güzelleştirmesi üzerinde durmak ve Boğumlama KusurlarıBoğumlama, kelimelerin doğru ve anlaşılır bir biçimde seslendirilmesidir. Konuşan kişi kelimeleri dudaklarını, dilini ve çenesini gerektiği kadar oynatarak seslendirmelidir. Eksik ya da yetersiz boğumlama kelimelerin farklı ve yanlış anlaşılmasına yol açar. Çeşitli seslendirme kusurları nedeniyle söylenenler yeterince anlaşılamaz. Konuşmacı harfleri doğru telaffuz edemeyebilir veya konuşurken bazı heceleri yutabilir. Şimdi bu kusurları ve giderilme yöntemlerini öğrenelimGevşeklikSes organlarının genel tembelliğidir ve en çok karşılaşılan durumdur. Bu durum, konuşma sönüklüğüne yol açar. Gevşekliği gidermek için dişleriniz arasına bir kalem sıkıştırın ve aşağıdaki cümleleri hızla de bize biz derler, sizde bize ne derler?Şu köşe yaz köşesi, şu köşe kış köşesi, ortadaki su berber bir berbere bre berber gel beraber bir berber dükkânı açalım peyniri perhizli pireler teperlerse pireli peynirler de pır pır pervaz bu takatukaları takatukacıya götür. Takatukacı takatukaları takatuka- lamazsa takatukacıdan takatukaları takatukalatmadan al geri PelteklikBir harfin çıkarılamayarak bir diğeri ile değiştirilmesidir. Bu durum, dilin yeterince eğitilmemesinden, lehçelerin yapısından veya bazı dillerin fazla etkisinde kalmaktan kaynaklanabilir. Bu kusurda dil ucu ile konuşma egemendir. Türkçe üzerinde tespit edilen pelteklik türlerinden bazılarını örneklerle inceleyelimJ yerine Z kullanma şarJ-şarZ, Jilet-Zilet, Jöle-Zöle…Ş yerine S kullanma paŞâm-paSam, Şapka-Sapka, Şimdi-Simdi…C yerine J kullanma panCar-panJar, anCak-anJak, kuCak-kuJak…S yerine Ş kullanma Sana Söylüyorum-Şana Şöylüyorum…R yerine L kullanma biRader-biLader, meRhem-meLhem… yerine A kullanma kÂğıt-kAğıt, KemÂl-KemAl, lÂstik-IAstik…Yukarıdaki örneklerde ilk sözcüklerde belirtilen sesler çıkarılamadığından ikinci örneklerde belirtilen sesler onların yerine kullanılmaktadır. Bu seslerin çıkarılamaması durumunda bunların üzerinde uygun alıştırmaların sık sık yapılması hece üzerinde takılıp kalma, heceyi veya kelimeyi tekrarlama durumudur. Bu sorun en çok düşünce akışındaki duraklamadan kaynaklanır. Tutukluğu gidermek için herhangi bir metni önce yavaşça ve sonra hızlanarak ileri aşaması, söz söylerken birdenbire duraklama, çoğunlukla buna katılan yüz buruşturması ve gerilme hareketiyle hecelerin tekrarlanması. Kekeleme genellikle çocukluk döneminde oluşan bir konuşma bozukluğudur. Kekeleme beyin konuşma merkezinde mesaj akışında oluşan karışıklığın bir sonucudur ve çoğunlukla psikolojik bir gidermek için yapılabilecek bazı alıştırmalar– Bir metni okumayı yeni öğrenir gibi düşük hızda fakat yüksek sesle bol bol okumak– Metindeki belli cümleleri ezberleyerek tekrar tekrar seslendirmek– Metinde yer alan tekerlemeleri ısrarla doğru okumaya çalışmakAsalak SeslerBazı sesler veya kelimeler asalak olarak kelimelerin arasına takılır ve konuşmayı dinlenemez hale getirir. Asalak sesler veya kelimeler konuşmacının fikir netliği ve kendine güveni hakkında şüphe uyandırır. Konuşmanın kalitesini baltalar ve dinleyiciyi sıkar. Bu kapsamda ııı, eee, aaa, ooo, şey, yani, mesela, evet vb. ses veya kelimeler konuşma arasında sık sık veya gerekmediği halde kullanıldığında dinleyici rahatsız sırasında “S” ünsüzünün şiddetini abartmaktan ileri gelir. Dil üst dişlerin iç tarafına dayanıp hava dişlerin arasından sızarsa bu yanlış ortaya sırasında “R” sesini “ğ, I, y” seslerinden birisi gibi boğumlamadır. Bir başka deyişle “R” ünsüzünün boğazdan çıkarılmasıdır. Bu özellik Fransız fonetiğinde görülmektedir. Uzun yıllar yurt dışında yaşayan daha sonra yurda dönen kişilerde de gözlenen bir boğumlama biçimidir. Alıştırmalarla – bakıyoyum / bakıyoğum / bakıyolum neredesin – neyedesin / neğedesin / neledesinAtlamaKonuşurken bazı harfleri veya heceleri atlamak, söylememektir. Acelecilik ve konuşmaya önem vermeyişten – kitledimbir dakika – bir dakkakalk oradan – kalk ordannasılsınız – nassınızhanımefendi – hamfendiE> Boğumlama GecikmesiKişinin, sesleri yaşının gerektirdiği dil olgunluğu içinde ifade edememe BoğumlamaBu tip boğumlama bozukluğu olanlar, heceleri gereğinden fazla uzatarak konuşurlar. Uzatma çoğunlukla bir kelimenin bütün hecelerinde ve cümlenin de bütün kelimelerinde görülür. Dil ve konuşma bozukluğu türlerinden en az rastlanan ağır boğumlama, genellikle alışkanlık ve kötü örnek faktörlerine şehir merkeezinde meydaana gelen traafik kazaasında çok saayıda yaraalı olduuğu ve nitelikli bir söyleyiş, nitelikli bir seslendirme ile gerçekleşir. Söyleyişi güzelleştiren diğer öğeler; duraklama, ulama, vurgu ve konuşurken nefes alıp vermesi konuşmasını kısa bir süre duraklatır. Konuşmanın bu şekilde duraklatılmasına “duraklama” denir. Duraklama iyi bir konuşma için çok önemlidir. Duraklamasız bir konuşma ise telaffuzu ve anlaşılmayı olumsuz yazı dilinde noktalama işaretleriyle karşılanır. Bir metni okuyan kişi nefes molalarını noktalama işaretlerine denk getirir. Aşağıdaki cümleleri önce duraklamalara dikkat etmeden okuyup daha sonra duraklamalara, eğik çizgilerin bulunduğu yerlere, dikkat ederek okuduğumuzda, anlatılanların doğru anlaşılabilmesi için duraklamanın ne kadar önemli olduğunu anlarız. Metindeki tek çizgiler / kısa duraklama, çift çizgiler // uzun duraklama noktalarını gösterir. Çift çizgi ile kesilen yerde cümle sonra / her insan, / başarıya ulaşabilir. // Bunun için önce hedef belirlenmeli, / ardından bir çalışma planı yapılmalıdır. // Sonra bu plan çerçevesinde çalışmaya başlamalıdır. // İnsan, / planlı bir şekilde ve sürekli çalıştığında hedeflerine ulaşır. // Bu konuda söylenmiş güzel bir atasözümüz vardır // “Azmin elinden hiçbir şey kurtulmaz.//”Durak yerleri sadece düzyazılarda değil, şiirlerde de vardır. Durak yerleri aruz ölçüsüyle yazılmış şiirlerde aruz kalıplarıyla sağlanırken hece ölçüsüyle yazılmış şiirlerde hece sayısının eşitliği ile duraklıÜryan geldim gene / üryan giderimÖlmemeye elde / fermanım mı varAzrail gelmiş de / can talep eylerBenim can vermeye / dermanım mı var4+4+3 duraklıGöremedim / baharını / yazınıÇalamadım / curasını / sazınıÖzge yârin / nice çekem / nazınıGözlerimden / akan seller / inilerUlamaKonuşmada art arda gelen kelimelerden birincisinin sonundaki ünsüzün, ikincisinin başındaki ünlüye ses bakımından bir hece oluşturacak biçimde bağlanarak söylenmesidir. Ulama, yazıda gösterilmez; okurken ya da konuşurken dile birçok katkısı vardır. Her şeyden önce dili inceltir, konuşmaya akıcılık ve rahatlık verir. Kişinin rahat konuşmasını sağlar, anlatılanın an- ; aşılmasını kolaylaştırır. Dilin kendine özgü tınısını ortaya çıkarır. Ulama yapılmadığında okuma ya da konuşma kesik kesik olur. Ulama, bu durumu ortadan kaldırarak rahat bir okuma ve konuşma der ki ismim överlerAğu oldu yediğimiz şekerlerGüzel sever deyi isnad ederlerBenim Hak’tan özge sevdiğim mi varBu dizelerde altı çizili bölümler ulama yapılarak okunduğunda Ka-ra-coğ- lan, is-mi-mö-ver-ler, is-na-de-der-ler, Hak’-ta-nöz-ge, sözcükler arasındaki kesiklikten doğan zorlamalı okuyuşun ortadan kalktığı ve metin seslendirmede ulama yapılmaması gereken durumlar > vardır. Bu durumlarda ulama yapılmaması söyleyişi arasında noktalama işareti varsa ulama yapılmazÇok taze balıklarım var, almaz mısınız?Yolun açık olsun… elveda sevdiceğim!Yukarıdaki işaretli bölümlerde kelimelerden birincisi sessiz ile bitmiş, ikinci- ; si sesli ile başlamıştır. Ama bu kelimeler arasında bir noktalama işareti olduğu için ulama arasında ulama yapılması anlam karışıklığına yol açıyorsa ulama i yapılmazDün akşam çorbasını yeni taşınan komşumuzda tarihî bina, semtimizin ilk okul cümledeki “dün” içme eyleminin zamanını gösterir; içilen şey, “akşam çorbasıdır. “Dün” ile akşam arasında ulama yapılırsa içilen şey “dün akşam çorbası” cümledeki “ilk” sözcüğü “sırada birinci yeri alan” anlamındadır. “İl-ko- kul” şeklinde söylenirse okul türlerinden biri akla gelir; “lise” değil de “ilkokul” bu örneklerde olduğu gibi, anlam karışıklığının söz konusu olduğu du- i rumlarda ulama telaffuzu hecelerin arka arkaya söylenmesiyle oluşur. İşte bu söylenişte her hece aynı kuvvetle söylenmez. Kelimeler ve cümlelerin söylenişi dalgalı, inişli çıkışlı bir yol izler. Bu dalgalar, bu iniş çıkışlar ise bazı hecelerin diğerlerinden daha kuvvetli söylenmesi ile olur. Sözcükte kuvvetli söylenen hece üzerindeki baskıya vurgu adı verilir. Vurgu, söze anlam değeri katar, konuşmada ahenk sağlar, dinleyenin ilgisini çeker, anlamın kavranmasını kolaylaştırır ve duyguları VurgusuTürkçe kelimelerde vurgu genellikle son hecede balık, yumurta, deniz, çekingen, dolap, arkadaş…Sözcüklere ek eklendiğinde, vurgu son heceden bu eke balıkçılık, balıkçılar, balıkçılardan…Yer isimlerinde vurgu ilk veya orta Kayseri, İstanbul, Ümraniye, Denizli, Malatya…“-istan” eki ile biten yer isimlerinde vurgu Bulgaristan, Macaristan, Yunanistan, Tacikistan…Pekiştirme eki m, p, r, s alan sözcüklerde, pekiştirme ekinin dahil olduğu hece dümdüz, sapsarı, masmavi, tertemiz…Fiil olumsuzluk eki, vurguyu kendinden önceki heceye aktarırgelmemiş, konuşmayacak, bilmiyor, yazmasınlar…Birleşik sözcüklerde normalde iki vurgu bulunur ancak genelde ilk sözcükteki vurgu daha Çanakkale, Safranbolu, sivrisinek, kasımpatı…Cümle VurgusuVurgu, sadece kelimelerde değil, cümlelerde de yapılır. Çünkü cümlelerde de asıl anlatılmak istenen şey vurgulanır. Bu yüzden cümlelerde bazı kelime ya da sözler ötekilere göre daha baskılı vurgulanmak istenen söz, yargının tamamlandığı öğeye, yani yükleme yaklaştırılır.“Arkadaşım, Amerika’ya uçakla dün gitti.” cümlesinde vurgu zaman kavramı üzerindedir. Çünkü “dün” sözcüğü yükleme en yakın öğedir.“Arkadaşım, uçakla dün Amerika’ya gitti. ” cümlesinde ise yer kavramı Amerika, yükleme yaklaştırılarak vurgulanmıştır.“Arkadaşım, dün Amerika’ya uçakla gitti.” cümlesinde ise vasıta kavramı uçakla, yükleme yaklaştırılarak vurgulanmıştır.“Dün Amerika’ya uçakla arkadaşım gitti.” cümlesinde ise özne arkadaşım, yükleme yaklaştırılarak eki “mi” ile “de, ki” bağlaçları vurguyu kendinden önceki sözcüklere kaydırır.“Bu kol düğmelerini sen mi bana hediye etmiştin?” cümlesinde “mi” soru eki vurguyu kendinden önceki “sen” sözcüğüne çekmiştir.“Öğretmenim de bu kitabı yazın okumam için bana almış.” cümlesinde “Öğretmenim” sözcüğü cümlenin başında yer almasına rağmen “de” bağlacından dolayı vurguludur.“Kardelen ki baharı müjdeleyen nadide bir çiçektir.” cümlesinde “Kardelen” sözcüğü cümlenin başında yer almasına rağmen “ki” bağlacından dolayı anlamının “soru sözcükleri” ile sağlandığı cümlelerde vurgu, soru sözcüğünün kendisindedir.“Bu vazoyu kim masanın üzerine koymuş?” cümlesinde “kim” sözcüğü cümleye soru anlamı kattığı için ya da bir metni okurken sesin hep aynı düzeyde tutulması monotonluğa neden olur. Tek düzelikten kurtulmak için sesimizi cümlelerin anlam özelliğine ve duygu değerine göre alçaltıp yükseltmemiz, inceltip kalınlaştırmamız, sertleştirip yumuşatmamız gerekir. Bu şekilde sesin sürekli değişmesi, alçalıp yükselmesi, sertleşip yumuşamasına tonlama TonlamasıCümlenin kuruluşuna ve anlamına göre oluşan basit cümlelerde ses tonu önce yükselişe, sonra alçalışa önünden küçüçük bir dere birleşik cümlelerde ses tonu yükselişe geçer, yüksek sürer, sonra önünden, ilkbahar aylarında coştukça coşan, kışın ise genellikle buz tutan küçüçük bir dere anlamı taşıyan cümlelerde, ses tonu giderek yükselir, yüksekte giden son vapur ne zaman kalkacak acaba?Ünlem anlamı taşıyan cümlelerde ses tonu giderek giden son vapuru da kaçırdık, eyvahlar olsun!Bazen aynı cümle, değişik tonlamalar sayesinde farklı anlam boyutlarıyla karşımıza kabul etme “Dün sana öğrettiğim dersi ezberledin!”Şaşırma “Dün sana öğrettiğim dersi ezberledin!”Alay, küçümseme “Dün sana dersi ezberledin!”Duyuş TonlamasıBir metni anlamına ve duygu değerine göre seslendirmek için duyguları sezdirecek biçimde sesin birtakım dalgalanmaları, kıvrılmaları, yükselme – alçalmalarıyla yapılan tonlamaya “duyuş tonlaması” öğrencilerim; 9. Sınıf Ses Bilgisi ve Telaffuz konu anlatımı şimdilik bu kadar. 9. Sınıf Ses Bilgisi ve Telaffuz konusu hakkında tüm yanlış ve varsa eksiklikleri lütfen iletişim formu ile bize bildirin. Bu konu ile ilgili çıkmış soruları da içeren test çözmek isterseniz Türkçeci Mobil Uygulamasını denemek mobil uygulaması hakkında daha geniş bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

ses bilgisi kaçıncı sınıf konusu